علائم ضد انفجار
علائم ضد انفجار
تعریف انفجار
زمانی که در محیط اکسیژن هوا به قدر کافی موجود و درجه حرارت لازم برای اشتعال ماده که میتواند توسط شعله ، قوس، جرقه ،سطوح داغ یا هر منبع انرژی دیگر تامین شود در کسری از ثانیه انفجار رخ می دهد.
عوامل انفجار
علائم ضد انفجار چیست؟
بدیهی است که با توجه به اثرات مخرب ناشی از یک انفجار باید تمهیدات خاصی را در نظر گرفت . به همین منظور ادوات و تجهیزات ضد انفجارکه در صنعت به کار میروند بایدبه گونه ای انتخاب شوند که به فضای عملیاتی آن صنعت سازگار بوده و بتوانندبه نحو مطلوب و بدون ایجاد خطر مورد بهره برداری قرار گیرند که با جهانی شدن استانداردها و مخصوصا استفاده اجباری از استاندارد ATEX همگی دارای علامت ضد انفجار EX می باشند در این راستا به معرفی سایر علائم ضد انفجار بر روی تجهیزات ضد انفجار میپردازیم :
طبقه بندی فضاهای عملیاتی مستعد خطر بر اساس استانداردNEC500:
به طور کلی فضاهای مستعد خطر به دو گروه معادن زغال سنگ و غیر معادن تقسیم میشوند.
۱-گروه معادن : به علت شرایط خاص هر معدن، از استاندارد های جهانی در طبقه بندی و گروه بندی این مناطق استفاده نمیشود و هر کشور برای خود یک سری قوانین و دستور العمل ها را وضع نموده است.
معمولا یک معدن دست نخورده ذغال سنگ جزو مناطق مستعد خطر محسوب میشود.
از جمله استاندارد های طبقه بندی این مناطق می توان به استاندارد شماره CAN/CSA-M421-93موسسه CSAکشور کانادا اشاره نمود. بر اساس این استاندارد تنها تجهیزات برقی ضد انفجار که برای استفاده در معادن دارای گاز قابل انفجار یا اشتعال دارای تاییدیه معتبر باشند می توانند در معادن مورد بهره برداری قرار گیرند.البته این قاعده شامل دستگاه هایی که در مسیر های تهویه هوا برای رقیق کردن گاز متان مورد بهره برداری قرار می گیرند نمی باشد و در کل مسیر های تهویه هوا جزو مناطق مستعد خطر محسوب نمیشوند.
همچنین این استاندار مشخص می نماید که در محل هایی که گاز متان بیش از ۱.۲۵ درصد حجم فضای موجود را اشغال کرده است استفاده از نیروی الکتریسیته به هیچ وجه مجاز نیست.
۲-گروه غیر معادن: فضاهای مستعد خطر، مطابق ماده شماره ۵۰۰ آیین نامه ملی برق کشور آمریکا N.E.C به سه CLass طبقه بندی می شوند.
Class I :مکان هایی هستند که در آنها گازها یا بخار های قابل اشتعال به طور معمول وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیایند.
Class II :مکان هایی هستند که در ان ها غبارهای قابل اشتعال مانند غبارهای برخی از فلزات ، غلات ، ذغال و نظایر آن ها به طور طبیعی وجود دارند یا ممکن است به وجود بیایند.
Class III :مکان هایی هستند که در آن ها فیبر ها و تارهای اشتعال وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیاید.
آیین نامه N.E.C هر کلاس را به DIVISON تقسیم کرده است.
Division I : احتمال وجود گازها و غبار های قابل اشتعال در شرایط عادی وجود دارد.
Division II : فقط در شرایط غیر عادی ممکن است گازها یا غبار های قابل اشتعال به وجود بیاید.
طبقه بندی فضاهای عملیاتی مستعد خطر بر اساس استانداردIEC:
طبقه بندی مناطق مستعد خطر حاوی گازها:
مطابق استاندارد IEC 60079-10 مناطق مستعد خطر به سه ZONE تقسیم بندی میشوند:
ZONE 0 :محیطی است که در آن آمیزه ای از گاز و یا جو قابل انفجار یا به صورت دائمی ویا برای مدت طولانی حضور داشته باشد.که این مدت را بیش تر از ۱۰۰۰ ساعت در سال را تخمین زده اند.
ZONE 1 : محیطی است که در آن تحت شرایط عادی، امکان دارد که در آن آمیزه ای از گاز و جو قابل انفجار پدید آید.که این مدت را در حدود ۱۰-۱۰۰۰ ساعت در سال تخمین زده اند.
ZONE 2 : محیطی است که در ان در شرایط عادی ، مخلوطی از گاز یا هوای قابل انفجار در ان وجود ندارد ویا اگر احتمالاً پدید آمد مدت آن کوتاه خواهد بود.که این مدت زمان بین ۱-۱۰ساعت در سال می باشد.
طبقه بندی مناطق مستعد خطر حاوی غبارات و فیبرهای آتشگیر:
در مورد غبارات و بنا به استانداردIEC61241-3 باز هم به مانند گازها،سه منطقه ی مستعد خطر به نام های ZONE 20 ZONE 21, ZONE 22, تعریف شده است که در واقع به ترتیب ZONE های ۰ و۱و۲ در طبقه بندی گازها هستند.
ZONE 22, تعریف شده است که در واقع به ترتیب ZONE های ۰ و۱و۲ در طبقه بندی گازها هستند.
Zone20: منطقه ای است که در آن شرایط عملیاتی نرمال، غبارات قابل انفجار ، به صورت توده ای ابری یا به کرات وجود دارد و مقدار و غلظت ان ها به نحوی است که غابلیت انفجار و اشتعال در هنگام ترکیب با هوا را دارد.ممکن است این غبارات به صورت توده ی ابری از لایه های غیر قابل کنترل و ضخیمی که بر روی وسایل و تجهیزات انباشته شده اند تشکیل شده باشند که بازهم همین خاصیت قابل انفجار بودن را دارا هستند.
این لایه ها و یا توده های ابر مانند میتوانند در داخل فضاهای محدود عملیاتی تشکیل شوندو محیط را مستعد خطر سازند این منطقه نظیر zone0 در محیط های گاز یا بخارات قابل اشتعال می باشند.
Zone21: منطقه ای است که در آن شرایط نرمال عملیاتی ممکن است توده ی غبار ابر مانند قابل انفجار به مقدار کافی برای ترکیب با هوا و ایجاد یک ترکیب غبار هوای قابل انفجار بوجود اید .این منطقه نظیر zone1در محیط های مستعد خطر گاز یا بخارات قابل اشتعال است.
Zone22: منطقه ای است که در شرایط نرمال عملیاتی ممکن است به ندرت توده های ابری غبارات قابل انفجار بوجود آید و به مدت کوتاهی ادامه داشته باشند ویا در شرایط غیر نرمال عملیاتی تجمعی از لایه های غبارات غبارات قابل انفجار بوجود آیند که در صورت ترکیب با هوا تبدیل به غبار مستعد انفجار شود این منطقهر میتواند اطراف دستگاه هایی که در اثر عملیات به دور خود غبار مواد عملیات را در فضای وسیعی پراکنده می کند و بوجود آید این منطقه نظیر zone2 در محیط های گازهای قابل انفجار است.
درجه بندی حفاظت بدنه و محفظه مطابق استانداردIEC60529:
این نوع درجه بندی حفاظت بدنه ی دستگاه های برقی را در برابر تماس انسان یا حیوان و نیز برخورد اجسام سخت خارجی و نفوذ اب یا مایعات دیگر به داخل آنها معین میکند.درجه ی حفاظت بدنه ها و محفظه ها با دو حرف I و P که به صورت IPنوشته میشود و با استفاده از دو عدد یک رقمی که بعد از آنها می آید مشخص میشود.عدد اول بعد از حروف که اصطلاحا عدد مشخصه اول نامیده میشود نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه در برابر تماس انسان با حیوانات و یا برخورد اجسام جامد و سخت خارجی است.این عدد میتواند بین صفر تا ۶ باشد.عدد دوم بعد از IP اصطلاحا عدد مشخصه دوم نامیده میشود.نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه در برابر نفوذ مایعات و مخصوصا آب میباشد.و بین ۰ تا ۸ انتخاب میشود.
علائم ضد انفجار IP
طبقه بندی تجهیزات الکتریکی ضد انفجار بر حسب دمای احتراق و جو قابل اشتعال:
همواره باید دقت نمود که دستگاه های الکتریکی دارای رنج حرارتی کمتری نسبت به دمای خود اشتعالی گازهای قابل انفجار باشند تا از بروز انفجار جلوگیری به عمل آید .جدول زیر بیانگرکلاس بندی ماکزیمم درجه حرارت روی سطح دستگاه های الکتریکی در بدترین شرایط دمایی با توجه به دمای خود اشتعالی گازها می باشد، با حرکت از T1 به سمت T6 حالت ایمن تری ایجاد می شود.
علائم ضد انفجارکلاس دمایی
تجهیزات ضد انفجار برقی به دو گروه کلی تقسیم می شوند، گروه I تجهیزات الکتریکی برای معادن و گروهII تجهیزات الکتریکی برای سایر مناطق خطر ناک.
تجهیزات الکتریکی گروه II خود به گروه های IIC,IIB,IIA تقسیم می شوند.این تقسیم بندی به سطح خطرناکی گازها و غبار ها بستگی دارد.تجهیزات گروه IIC برای استفاده در اغلب جو های انفجاری خطر ناک مناسب است و میتواند گروه های گازی IIA,IIB را پوشش دهد همچنین تجهیزات گروه IIB قابلیت پوشش دهی گروه IIAرا دارند ولی عکس این قضیه امکان پذیر نیست.
برخی از علائم ضد انفجار روش های حفاظتی در تجهیزات ضد انفجار درمناطق مستعد خطر:
حفاظت نوع “d ” یا ضد شعله :
در این نوع محافظت ، محفظه ها به گونه ای طراحی شده اند که بدون آنکه محیط اطراف خود را شعله ور ساخته ویا به آن آسیب برسانند ، برای تحمل انفجار داخلی گازها و بخار های قابل اشتعالی که ممکن است به آن ها وارد شوند مقاوم باشند.لذا نه تنها این محفظه ها باید مقاوم باشند بلکه ضروری است که کلیه قطعات متصل شده به آن ها نظیر لولای در پوش و ورودی کابلها به قدری محکم، مقاوم و بدون نفوذ وصل شده باشند که آن ها همان مشخصات فوق الذکر را داشته باشند بدین منظوراین محفظه ها در کارخانه های سازنده تا ۴ برابر فشار انفجار آزمایش می شود.
حفاظت نوع “e ” یا ایمنی مضاعف :
دراین نوع حفاظت با انتخاب مواد اولیه با کیفیت برتر، مخصوصاً از نظر پایداری حرارتی ، در ساخت دستگاه ها دقت بیشتری صورت می گیرد تا از بروز حرارت اضافی یا جرقه یا قوس الکتریکی در موقع عملیات عادی دستگاه پیشگیری شود.
اصول اساسی این انتخاب به شرح ذیل است:
استفاده از عایق های با کیفیت بالا و مطلوب.
طراحی مخصوص راه های عبور هوا و فاصله خزش قسمت های گردنده برای راندمان بیشتر دستگاه مخصوصاً الکترو موتورها.
اتصالات الکتریکی بسیار محکم که به راحتی شل یا از هم جدا نمی شوند.
حداقل درجه حفاظت IP54
سخن پایانی
مجموعه شاپ صنعت با سال های تجربه در ارائه بهترین کالا با متریال و مطابق با استانهدارهای جهانی مفتخر به فروش انواع گلند؛ گلند کابل؛ گلند فلزی؛ گلند آرموردار؛ گلند برنجی؛ قیمت گلند؛ گلندM20؛ گلند سرگرد؛ باکس استیل؛ تابلو برق استیل شما عزیزان میتوانید برای خرید متناسب با نیازتان با مشاورین مجموعه همه روزه به جز ایام تعطیل تماس گرفته و از راهنمایی و مشاوره کارشناسان ما بهره مند شوید.
علائم ضد انفجار
علائم ضد انفجار
علائم ضد انفجار
تعریف انفجار
زمانی که در محیط اکسیژن هوا به قدر کافی موجود و درجه حرارت لازم برای اشتعال ماده که میتواند توسط شعله ، قوس، جرقه ،سطوح داغ یا هر منبع انرژی دیگر تامین شود در کسری از ثانیه انفجار رخ می دهد.
عوامل انفجار
علائم ضد انفجار چیست؟
بدیهی است که با توجه به اثرات مخرب ناشی از یک انفجار باید تمهیدات خاصی را در نظر گرفت . به همین منظور ادوات و تجهیزات ضد انفجارکه در صنعت به کار میروند بایدبه گونه ای انتخاب شوند که به فضای عملیاتی آن صنعت سازگار بوده و بتوانندبه نحو مطلوب و بدون ایجاد خطر مورد بهره برداری قرار گیرند که با جهانی شدن استانداردها و مخصوصا استفاده اجباری از استاندارد ATEX همگی دارای علامت ضد انفجار EX می باشند در این راستا به معرفی سایر علائم ضد انفجار بر روی تجهیزات ضد انفجار میپردازیم :
طبقه بندی فضاهای عملیاتی مستعد خطر بر اساس استانداردNEC500:
به طور کلی فضاهای مستعد خطر به دو گروه معادن زغال سنگ و غیر معادن تقسیم میشوند.
۱-گروه معادن : به علت شرایط خاص هر معدن، از استاندارد های جهانی در طبقه بندی و گروه بندی این مناطق استفاده نمیشود و هر کشور برای خود یک سری قوانین و دستور العمل ها را وضع نموده است.
معمولا یک معدن دست نخورده ذغال سنگ جزو مناطق مستعد خطر محسوب میشود.
از جمله استاندارد های طبقه بندی این مناطق می توان به استاندارد شماره CAN/CSA-M421-93موسسه CSAکشور کانادا اشاره نمود. بر اساس این استاندارد تنها تجهیزات برقی ضد انفجار که برای استفاده در معادن دارای گاز قابل انفجار یا اشتعال دارای تاییدیه معتبر باشند می توانند در معادن مورد بهره برداری قرار گیرند.البته این قاعده شامل دستگاه هایی که در مسیر های تهویه هوا برای رقیق کردن گاز متان مورد بهره برداری قرار می گیرند نمی باشد و در کل مسیر های تهویه هوا جزو مناطق مستعد خطر محسوب نمیشوند.
همچنین این استاندار مشخص می نماید که در محل هایی که گاز متان بیش از ۱.۲۵ درصد حجم فضای موجود را اشغال کرده است استفاده از نیروی الکتریسیته به هیچ وجه مجاز نیست.
۲-گروه غیر معادن: فضاهای مستعد خطر، مطابق ماده شماره ۵۰۰ آیین نامه ملی برق کشور آمریکا N.E.C به سه CLass طبقه بندی می شوند.
Class I :مکان هایی هستند که در آنها گازها یا بخار های قابل اشتعال به طور معمول وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیایند.
Class II :مکان هایی هستند که در ان ها غبارهای قابل اشتعال مانند غبارهای برخی از فلزات ، غلات ، ذغال و نظایر آن ها به طور طبیعی وجود دارند یا ممکن است به وجود بیایند.
Class III :مکان هایی هستند که در آن ها فیبر ها و تارهای اشتعال وجود دارند و یا ممکن است به وجود بیاید.
آیین نامه N.E.C هر کلاس را به DIVISON تقسیم کرده است.
Division I : احتمال وجود گازها و غبار های قابل اشتعال در شرایط عادی وجود دارد.
Division II : فقط در شرایط غیر عادی ممکن است گازها یا غبار های قابل اشتعال به وجود بیاید.
طبقه بندی فضاهای عملیاتی مستعد خطر بر اساس استانداردIEC:
طبقه بندی مناطق مستعد خطر حاوی گازها:
مطابق استاندارد IEC 60079-10 مناطق مستعد خطر به سه ZONE تقسیم بندی میشوند:
ZONE 0 :محیطی است که در آن آمیزه ای از گاز و یا جو قابل انفجار یا به صورت دائمی ویا برای مدت طولانی حضور داشته باشد.که این مدت را بیش تر از ۱۰۰۰ ساعت در سال را تخمین زده اند.
ZONE 1 : محیطی است که در آن تحت شرایط عادی، امکان دارد که در آن آمیزه ای از گاز و جو قابل انفجار پدید آید.که این مدت را در حدود ۱۰-۱۰۰۰ ساعت در سال تخمین زده اند.
ZONE 2 : محیطی است که در ان در شرایط عادی ، مخلوطی از گاز یا هوای قابل انفجار در ان وجود ندارد ویا اگر احتمالاً پدید آمد مدت آن کوتاه خواهد بود.که این مدت زمان بین ۱-۱۰ساعت در سال می باشد.
طبقه بندی مناطق مستعد خطر حاوی غبارات و فیبرهای آتشگیر:
در مورد غبارات و بنا به استانداردIEC61241-3 باز هم به مانند گازها،سه منطقه ی مستعد خطر به نام های ZONE 20 ZONE 21, ZONE 22, تعریف شده است که در واقع به ترتیب ZONE های ۰ و۱و۲ در طبقه بندی گازها هستند.
ZONE 22, تعریف شده است که در واقع به ترتیب ZONE های ۰ و۱و۲ در طبقه بندی گازها هستند.
Zone20: منطقه ای است که در آن شرایط عملیاتی نرمال، غبارات قابل انفجار ، به صورت توده ای ابری یا به کرات وجود دارد و مقدار و غلظت ان ها به نحوی است که غابلیت انفجار و اشتعال در هنگام ترکیب با هوا را دارد.ممکن است این غبارات به صورت توده ی ابری از لایه های غیر قابل کنترل و ضخیمی که بر روی وسایل و تجهیزات انباشته شده اند تشکیل شده باشند که بازهم همین خاصیت قابل انفجار بودن را دارا هستند.
این لایه ها و یا توده های ابر مانند میتوانند در داخل فضاهای محدود عملیاتی تشکیل شوندو محیط را مستعد خطر سازند این منطقه نظیر zone0 در محیط های گاز یا بخارات قابل اشتعال می باشند.
Zone21: منطقه ای است که در آن شرایط نرمال عملیاتی ممکن است توده ی غبار ابر مانند قابل انفجار به مقدار کافی برای ترکیب با هوا و ایجاد یک ترکیب غبار هوای قابل انفجار بوجود اید .این منطقه نظیر zone1در محیط های مستعد خطر گاز یا بخارات قابل اشتعال است.
Zone22: منطقه ای است که در شرایط نرمال عملیاتی ممکن است به ندرت توده های ابری غبارات قابل انفجار بوجود آید و به مدت کوتاهی ادامه داشته باشند ویا در شرایط غیر نرمال عملیاتی تجمعی از لایه های غبارات غبارات قابل انفجار بوجود آیند که در صورت ترکیب با هوا تبدیل به غبار مستعد انفجار شود این منطقهر میتواند اطراف دستگاه هایی که در اثر عملیات به دور خود غبار مواد عملیات را در فضای وسیعی پراکنده می کند و بوجود آید این منطقه نظیر zone2 در محیط های گازهای قابل انفجار است.
درجه بندی حفاظت بدنه و محفظه مطابق استانداردIEC60529:
این نوع درجه بندی حفاظت بدنه ی دستگاه های برقی را در برابر تماس انسان یا حیوان و نیز برخورد اجسام سخت خارجی و نفوذ اب یا مایعات دیگر به داخل آنها معین میکند.درجه ی حفاظت بدنه ها و محفظه ها با دو حرف I و P که به صورت IPنوشته میشود و با استفاده از دو عدد یک رقمی که بعد از آنها می آید مشخص میشود.عدد اول بعد از حروف که اصطلاحا عدد مشخصه اول نامیده میشود نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه در برابر تماس انسان با حیوانات و یا برخورد اجسام جامد و سخت خارجی است.این عدد میتواند بین صفر تا ۶ باشد.عدد دوم بعد از IP اصطلاحا عدد مشخصه دوم نامیده میشود.نشان دهنده درجه حفاظت دستگاه در برابر نفوذ مایعات و مخصوصا آب میباشد.و بین ۰ تا ۸ انتخاب میشود.
علائم ضد انفجار IP
طبقه بندی تجهیزات الکتریکی ضد انفجار بر حسب دمای احتراق و جو قابل اشتعال:
همواره باید دقت نمود که دستگاه های الکتریکی دارای رنج حرارتی کمتری نسبت به دمای خود اشتعالی گازهای قابل انفجار باشند تا از بروز انفجار جلوگیری به عمل آید .جدول زیر بیانگرکلاس بندی ماکزیمم درجه حرارت روی سطح دستگاه های الکتریکی در بدترین شرایط دمایی با توجه به دمای خود اشتعالی گازها می باشد، با حرکت از T1 به سمت T6 حالت ایمن تری ایجاد می شود.
علائم ضد انفجارکلاس دمایی
تجهیزات ضد انفجار برقی به دو گروه کلی تقسیم می شوند، گروه I تجهیزات الکتریکی برای معادن و گروهII تجهیزات الکتریکی برای سایر مناطق خطر ناک.
تجهیزات الکتریکی گروه II خود به گروه های IIC,IIB,IIA تقسیم می شوند.این تقسیم بندی به سطح خطرناکی گازها و غبار ها بستگی دارد.تجهیزات گروه IIC برای استفاده در اغلب جو های انفجاری خطر ناک مناسب است و میتواند گروه های گازی IIA,IIB را پوشش دهد همچنین تجهیزات گروه IIB قابلیت پوشش دهی گروه IIAرا دارند ولی عکس این قضیه امکان پذیر نیست.
برخی از علائم ضد انفجار روش های حفاظتی در تجهیزات ضد انفجار درمناطق مستعد خطر:
حفاظت نوع “d ” یا ضد شعله :
در این نوع محافظت ، محفظه ها به گونه ای طراحی شده اند که بدون آنکه محیط اطراف خود را شعله ور ساخته ویا به آن آسیب برسانند ، برای تحمل انفجار داخلی گازها و بخار های قابل اشتعالی که ممکن است به آن ها وارد شوند مقاوم باشند.لذا نه تنها این محفظه ها باید مقاوم باشند بلکه ضروری است که کلیه قطعات متصل شده به آن ها نظیر لولای در پوش و ورودی کابلها به قدری محکم، مقاوم و بدون نفوذ وصل شده باشند که آن ها همان مشخصات فوق الذکر را داشته باشند بدین منظوراین محفظه ها در کارخانه های سازنده تا ۴ برابر فشار انفجار آزمایش می شود.
حفاظت نوع “e ” یا ایمنی مضاعف :
دراین نوع حفاظت با انتخاب مواد اولیه با کیفیت برتر، مخصوصاً از نظر پایداری حرارتی ، در ساخت دستگاه ها دقت بیشتری صورت می گیرد تا از بروز حرارت اضافی یا جرقه یا قوس الکتریکی در موقع عملیات عادی دستگاه پیشگیری شود.
اصول اساسی این انتخاب به شرح ذیل است:
استفاده از عایق های با کیفیت بالا و مطلوب.
طراحی مخصوص راه های عبور هوا و فاصله خزش قسمت های گردنده برای راندمان بیشتر دستگاه مخصوصاً الکترو موتورها.
اتصالات الکتریکی بسیار محکم که به راحتی شل یا از هم جدا نمی شوند.
حداقل درجه حفاظت IP54
سخن پایانی
مجموعه شاپ صنعت با سال های تجربه در ارائه بهترین کالا با متریال و مطابق با استانهدارهای جهانی مفتخر به فروش انواع گلند؛ گلند کابل؛ گلند فلزی؛ گلند آرموردار؛ گلند برنجی؛ قیمت گلند؛ گلندM20؛ گلند سرگرد؛ باکس استیل؛ تابلو برق استیل شما عزیزان میتوانید برای خرید متناسب با نیازتان با مشاورین مجموعه همه روزه به جز ایام تعطیل تماس گرفته و از راهنمایی و مشاوره کارشناسان ما بهره مند شوید.